“Kao što ne možemo da vidimo svoja leđa, tako često ne možemo ni da sagledamo sami smisao našeg sna.”
Marija Luiza fon Franc
Marija Luiza fon Franc bila je švajcarski psiholog, jungijanska analitičarka, široj javnosti poznata po njenim lucidnim tumačenjima bajki i alhemijskim rukopisima. Do dan danas važi za neprikosnoveni i vodeći autoritet na području psihološke interpretacije bajki. Bila je bliska saradnica Karla Gustava Junga sa kojim je sarađivala preko trideset godina. Kao iskusna i saosećajna analitičarka i autorka proslavila se i velikim brojem pisanih radova iz područja psihologije, psihoanalize, mitologije.
Marija je rođena u Minhenu, četvrtog januara 1915. godine. Majka joj je bila Nemica a otac Austrijanac, pukovnik u austrijskoj vojsci. Nakon završetka Prvog svetskog rata Marija se sa svojom porodicom preselila u Švajcarsku i veći deo svog života provela je u ovoj zemlji. Osnovnu školu završila je u Rajneku. U osnovnoj školi pratila ju je reputacija sjajnog i izuzetnog intelekta. Nije bila voljna da prihvati principe veronauke koja se predavala u njenoj školi što je išlo dotle da je razbesnela sveštenika koji joj je držao časove i koji je potom insistirao da joj privatno predaje veronauku. Međutim, prema svedočenju njenog oca, rezultat svega toga bio je napuštanje sveštenstva od strane pomenutog učitelja. Godine 1933. započela je studije na Ciriškom univerzitetu a neposredno pre toga upoznala je psihijatra Karla Gustava Junga. Kada je morala da bira između doktorata na klasičnim jezicima ili medicine, pod sugestijom Karla Junga, opredelila se za jezike (latinski, grčki). To je bio sjajan izbor kako se kasnije pokazalo, posebno za Junga koji je od tada dobijao prevode svih grčkih i latinskih tekstova koji su mu bili potrebni a koji će kasnije postati osnov njegovog proščavanja alhemije i bavljenja analitičkom psihologijom. Marija je zauzvrat za svoj trud i rad dobijala besplatne analitičke sesije.
Fon Francova je najpoznatija po svojoj psihološkoj i dubinskoj interpretaciji bajki. Ono što je izuzetno u njenim knjigama o bajkama je njihova čitljivost. Kroz njih su ljudi iz svih sfera života postali svesni da ove bezvremenske priče nisu isključivo namenjene deci, ostajući pri tom zapanjeni koliko su ustvari relevantne za njihov svakodnevni život. Ona je bila mišljenja da bajke, slično kao i druge arhetipske priče poput mitova i legendi, nastaju kroz navalu nesvesnih sadržaja u svest pojedinaca. Prodor ovakvih sadržaja može da se desi tokom noći, u snovima ili budnom stanju kroz halucinacije i vizije pri čemu ova stanja mogu biti podstaknuta nekim zbivanjima koja izazivaju burne emocije kod pojedinaca ili grupa. Bajke nam pružaju odličan materijal za osvešćivanje arhetipske figure kolektivne i lične Senke. Takođe pomažu u razvoju moralne svesti jer se u njima nalaze mnoga pravila ponašanja kada se susretnemo sa zlom. Prva od ovih knjiga “Problemi ženskog u bajkama”, objavljena je 1972., zatim slede “Uvod u tumačenju bajki” (1973) i “Senka i zlo u bajkama” (1974). Ove knjige su i dalje najprodavanije i veoma popularne u oblasti psihologije, omogućavajući dublje sagledavanje i razjašnjenje mnogih psiholoških problema. Od ostalih knjiga poznate su “Broj i vreme” (1980) koja govori o povezanosti psihologije i modern fizike, zatim detaljan naučni rad nastao u saradnji sa Emom Jung o simbolici legende o svetom Gralu; “Aurora Konsurgens” prevod i izlaganje ranog alhemijskog teksta, “Jung i njegov mit u našem vremenu” (1972) biografija koja suštinski razjašnjava Jungovo stvaralaštvo. U delu “Mačka” ukazuje na moguća tumačenja simbola mačke pre svega kod Anime, ženskog principa prisutnog kod oba pola. U Egiptu mačka je bila sveta životinja povezivana sa boginjom Bastet, u antičkim mitovima povezivana je sa boginjom lova Artemidom, u germanskoj mitologiji sa boginjom svetlosti i dobrote, Frejom. U hrišćanstvu crna mačka se identifikuje sa đavolom dok je bela izraz prosvetljenja. Crna mačka počinje i da se vezuje za zlu Animu a Marija pokušava da objasni strah od mačke kao strah od nezavisne, slobodne i individualne ženske prirode koja se vezuje za dom. Žena je biće doma baš kao i mačka.
Pored univerzitetskih studija, Marija se bavila i analitičkom jungijanskom psihologijom. Pohađala je Jungova psihološka predavanja u Švajcarskoj politehničkoj školi a kasnije pohađala i njegove psihološke seminare. Od 1934. započela je analitičku obuku kod njega. Kada je imala 41 godinu, Jung joj je dozvolio da preuzme svog prvog klijenta. Klijent je bila žena na ivici nervnog sloma. Marija je prirodno želela da bude uspešna kao terapeut i pomogne ženi ali što je više pokušavala da podrži ženu njoj je bivalo sve gore. U stanju očaja obratila se Jungu za pomoć koji joj je savetovao da dozvoli klijentkinji da doživi nervni slom. Fon Francova je zatim po savetu prestala da se napreže da pošto poto pomogne a žena se ubrzo potpuno oporavila. Marija je kasnije rekla da joj je to bila najvažnija lekcija koju je ikada imala o terapijskoj tehnici, pokazujući joj ograničenja volje i ega i ulogu nesvesnog kao centra ličnosti. Ovo iskustvo ona je upoređivala sa Galilejevim otkrićem da se Zemlja okreće oko Sunca a ne obrnuto. Poput Zemlje, Ego je važan satelit koji se okreće oko mnogo većeg i moćnijeg centra. Galilejevo otkriće ga je eskomuniciralo od strane tada vladajućeg establišmenta a i Jung je doživeo sličnu sudbinu od strane naučnog establišmenta svoga doba. Zvanično počevši od 1942. pa sve do svoje smrti, fon Francova je radila kao psihoterapeut analitičar, uglavnom u Kusnahtu u Švajcarskoj.
Poslednjih godina života bolovala je od Parkinsonove bolesti ali je do kraja ostala zdrave i bistre svesti. Umrla je u Švajcarskoj 17. februara 1998. god. u 83. godini života.
Jelena Krstić; psiholog, psihoterapeut
Korišćeni izvori:
“Mačka” Marija Lujza fon Franc
https://www.jungiananalystvt.com/AboutMarieLouisevonFranz.en.html