Dr Milan Popović (1924-2012) bio je ugledni srpski neuropsihijatar i psihoterapeut psihoanalitičke orijentacije, profesor na Filozofskom i Medicnskom fakultetu u Beogradu, šef katedre za sociologiju, upravnik Odeljenja za filozofiju i sociologiju i dekan Filozofskog fakulteta. Na Filozofskom fakultetu je predavao “Socijalnu patologiju” i “Opštu psihopatologiju” a na Medicinskom fakultetu psihoterapiju i socijalnu psihijatriju. Jedan je od osnivača Instituta za mentalno zdravlje u Beogradu gde je i radio, prvenstveno baveći se psihozama.
Rođen je u Beogradu 1924. godine. Diplomirao je na Medicinskom fakultetu u Beogradu a zatim specijalizirao neuropsihijatriju. Doktorirao je na temu “Grupna psihoterapija shizofrenih u bolničkim uslovima”. Na stručnom usavršavanju iz psihoanalitičke psihoterapije bio je na čuvenoj Tavistok klinici u Londonu, koja je iznedrila mnoge poznate psihoanalitičare poput Vilfreda Biona, Džonatana Sklara, Ane Frojd itd., zatim Centru za mentalno zdravlje u Parizu i na Univerzitetu Kalifornije u Los Anđelesu. Na našim prostorima bio je začetnik i pionir grupne psihoanalitičke psihoterapije. Оsnovao je “Školu psihoanalitičke psihoterapije” na postdiplomskim studijama Medicinskog fakulteta u Beogradu Niz godina bio je načelnik Otvorenog psihijatrijskog odeljenja (prvog odeljenja “otvorenih vrata” za psihoze kod nas) a onda šef Centra za psihoterapiju i socioterapiju Instituta za mentalno zdravlje, gde se bavio edukacijom iz psihoterapije, posebno iz teorije i prakse neuroza.
Publikovao je preko stotinka naučnih i stručnih radova, desetak monografija, udžbenika i knjiga. Neke od poznatijih knjiga su: Rano otkrivanje emocionalnih poremećaja kod studenata, Grupna psihoterapija shizofrenije, Prisline i fobične neuroze i njihovo lečenje, Psihodinamika i psihoterapija neuroza, Odnos terapeut pacijent itd. Napisao je i studiju o Milevi Marić Anštajn i njenom odnosu sa svojim suprugom Albertom Ajnštajnom, analizirajući njihova pisma i dopisnice.
Stalno je isticao značaj psihoterapije, navodeći da mnogi medicinski radnici kao da ne uviđaju značaj psihoterapije i imaju otpor prema njoj, što im otežava rad sa pacijentima. S druge strane, sve je veći broj psihologa koji prestaju da se bave isključivo psihodijagnostikom i posvećuju se psihoterapiji što je dobro jer raste broj stručnjaka koji se bave ovom delatnošću a psihoterapija prestaje da bude sfera delovanja isključivo lekara. Svakako da ove dve profesije, s obzirom na specifičnost obrazovanja, mogu da se korisno dopunjuju u psihoterapiji.
Popović je smatrao da postoje nekoliko bitnih elemenata koji su značajni za dalji razvoj psihoterapije u našoj zemlji i to:
- Širenje psihoterapije, posebno vanbolničke izvan velikih centara, tamo gde sada nije prisutna;
- Više edukacije iz oblasti psihoterapije za studenten, lekare, psihologe i druge stručnjake kao i razvoj specijalizacije iz psihoterapije,
- Osnivanje institute za psihoterapiju u najvećim centrima.
Ono što je najbitnije u toku terapijskog procesa jeste odnos terapeuta i klijenta. Popović navodi da od emaptije i iskustva terapeuta zavisi da li će se klijent privoleti na saradnju. Opštih pravila nema ali je bitno da je terapeut više u gledištu a klijent na bini. Najvažnija uloga terapeuta je da sluša i da razume.razumevanje koristi da razvije adekvatan emocionalni odnos sa klijentom, da klijent doživi da je shvaćen. Prilikom prvog susreta a i kasnije, vrlo bitan element terapijskog saveza jeste emaptija teraeputa. Fenomen empatije ne treba mešati sa intuicijom koja se odnosi na mišljenje a ne na afektivitet i način je da se razume drugo ljudsko biće kroz delimičnu identifikaciju. Navodi primer pacijenta koji mu je jednom prilikom rekao “Ako hoćeš da me razumeš onda moraš da ludiš sa mnom.” Terapeut treba da ostvaruje široku mrežu odnosa ali i da poznaje literature, etnologiju, mitove, naglašavao je Popović, jer sve ovo daje hrane mašti terapeuta koja je neophodna za rad u psihodinamskoj psihoterapiji. Smatra se da su u emaptiji najbolji oni terapeuti koji su prevazišli tendenciju ka depresiji. Kruti, opsesivni karakteri su manje sposobni za empatiju, navodi Popović, dok s druge strane impulsivni imaju tendenciju da od empatije pređu na pravu identifikaciju sa klijentom. Ni jedni ni drugi ne predstavljau baš pogodne osobe za poziv terapeuta.
Godine 2004. bio je počasni gost i na otvaranju ordinacije “Ogledalo” u Nišu, koja je preteča današnje poliklinike Anima plus. Ujedno on je bio jedan i od inicijatora otvaranja koji je svojim prisustvom, zajedno sa najvećim imenima današnje psihoterapijske prakse na našim prostorima, Tijom Despotović, Ivankom Dunjić Jovanović i Zorkom Lopičić, uveličao ovaj događaj.
Umro je u Beogradu 28. aprila 2012. prirodnom smrću.
Jelena Krstić; psiholog, psihoterapeut
Korišćeni izvori:
“Psihodinamika i psihoterapija neuroza”; Milan Popović, Vladeta Jerotić